Zespół Pieśni i Tańca „Gdańsk” z nowymi strojami

Zespół Pieśni i Tańca „Gdańsk” działający w Gdańskim Archipelagu Kultury pozwala rozwijać pasje do śpiewu, tańca ludowego a licznymi występami propaguje rodzimy folklor i uświetniają wiele wydarzeń kulturalnych w mieście i regionie. 

   W ramach tegorocznej edycji programu EtnoPolska 2024 Gdański Archipelag Kultury pozyskał dofinansowanie, dzięki któremu Zespół wzbogacił się o nowe stroje regionalne.

Program Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska umożliwia wsparcie projektów, których celem jest uzupełnienie i renowacja strojów ludowych oraz rekwizytów obrzędowych dla zespołów regionalnych prezentujących tradycje muzyczne, taneczne i śpiewacze oraz folklor obrzędowy własnego regionu. W ramach programu można także uzyskać dofinansowanie na działania popularyzujące żywe i zanikające zjawiska kultury ludowej, takie jak wystawy, konkursy, koncerty, inicjatywy edukacyjno-animacyjne wspomagające lokalne społeczności w działaniach twórczych oraz na organizację szkoleń, konferencji, w tym dokumentacji unikalnych zjawisk kultury ludowej oraz tworzenie archiwów.

    Do tegorocznej edycji programu EtnoPolska 2024 wpłynęła liczba 1872 wniosków. Złożony w styczniu przez Gdański Archipelag Kultury wniosek  pt. „Zakup strojów ludowych z okolic Gdańska z odtworzeniem haftu ze wzornika “Teka haftu kaszubskiego: szkoła gdańska” dla Zespołu Pieśni i Tańca Gdańsk” przeszedł pozytywnie wszystkie etapy oceny i otrzymał dofinansowanie z Narodowego Centrum Kultury w wysokości 64 000,00 złotych jako jeden z 257 projektów. W przygotowanie wniosku aktywnie włączyli się pracownicy GAK oraz instruktorzy zespołu. 

 Tradycyjne stroje są niezbędnym elementem podczas występów, konkursów i prezentowanych programów obrzędowych, świadcząc o zachowaniu autentyczności i poprawności danego regionu kulturalnego. W celu poprawnej prezentacji i pozytywnego wizerunku, wygląd i jakość strojów ma ogromne znaczenie, a możliwość ich noszenia pozwala utożsamić się z miejscem pochodzenia oraz zakorzenić miłość do kultury i tradycji. Efektem realizacji zadania jest zaprojektowanie i zakup nowych 32 kompletów strojów kaszubskich (damskich i męskich) w dwóch odsłonach stylistycznych. Powstały stroje zimowe, szyte na wzór noszonych przez XIX–wiecznych mieszkańców regionu – oraz stroje letnie, opracowane w latach trzydziestych XX wieku, których dopełnieniem stał się niebieski haft gdański zaprezentowany przez mistrzynię haftu Annę Konkel w publikacji z 2018 roku  pt. ”Teka haftu kaszubskiego: szkoła gdańska” wydanej przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie oddział w Chwaszczynie oraz Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. 

   W ten sposób nowe stroje uzupełnią dotychczasową garderobę grupy oraz zastąpią jej starsze i wysłużone egzemplarze. Odtworzenie tego typu strojów jak do tej pory nie miało swojego odpowiednika wśród żadnych pomorskich grup regionalnych kultywujących tradycje ludowe. Zespół Pieśni i Tańca “Gdańsk” może zatem poszczycić się jedyną udaną próbą rekonstrukcji stroju z podziałem na dwie pory roku z jednoczesnym odwzorowaniem haftów gdańskich uwzględnioną w tak dużym projekcie.

       Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że hafty gdańskie zaproponowane przez legendarną twórczynię Annę Konkel są oryginalne i nie znajdują egzemplifikacji w innych szkołach, które cechuje często swoisty eklektyzm wzajemnie powtarzanych i odtwarzanych wzorów. Autorka haftu odeszła od siedmiobarwnego kanonu haftu stosując trzy odcienie koloru niebieskiego. Specyfika motywów haftu polega na typowej dla “Teki gdańskiej” geometryzacji i uproszczeniu form. Pojawiają się tu nowe motywy takie jak: motywy porzeczek, winogron i liści wiśni. W zupełnym innym ujęciu pojawiają się motywy wisienek (w podwójnej obwódce z gałązką), natomiast wzory tulipana i rozet różnią się zasadniczo od schematu wypracowanego w hafcie kaszubskim

        Projekt EtnoPolska Edycja 2024 pozwolił odtworzyć również tak charakterystyczne dla regionu ludności rybackiej czapki typu “muca” szytej z naturalnej skóry baraniej, które z czasem została zastąpiona kapeluszami i czapkami zwanymi “maciejówka”. Do tej pory czapki te można oglądać jedynie na starych fotografiach dostępnych w archiwach muzeum       i publikacji poświęconym ubiorom ludności Pomorza. Wyjątkowym elementem nakrycia głowy kobiecego tak cenne dla regionu Kaszub są również czepce, haftowane złotymi              i srebrnymi nićmi. Również i w tej materii Zespół Pieśni i Tańca “Gdańsk” może pochwalić się stworzeniem bogato zdobionych 16 egzemplarzy czepców w dwóch stylizacjach-wiązane pod brodą za pomocą wstążki oraz mocowane w formie owiniętego materiału wokół otoku czepca zgodnie z XIX- wieczną modą dawnych mieszkanek wsi.

Stroje zostały wykonane przez pracownie regionalne i lokalnych twórców, którzy posiadają wiedzę i doświadczenie dotyczące autentycznych krojów, wzorów i materiałów zgodnych z tradycją regionu. Proces tworzenia takich elementów strojów jest niezwykle pracochłonny       i długotrwały, poczynając od zebrania materiałów ikonograficznych, pozyskania wymiarów, po szycie wstępne, przymiarki i wykonanie ręcznych zdobień w postaci haftów, na podstawie oryginalnych wzorów.  Termin zakończenia projektu został zaplanowany na październik 2024 roku a efekt finalny można będzie oglądać podczas wielu prezentacji scenicznych Zespołu Pieśni i Tańca “Gdańsk” Gdańskiego Archipelagu Kultury.